Feiten en cijfers 

• Uit kwartaalcijfers van het derde kwartaal 2024 van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat 69,2% van de vrouwen werkt. Daarvan zijn er 1,8 miljoen van 45 jaar of ouder. 
• Vrouwen in deze leeftijdsgroep hebben of krijgen te maken met de overgang. Dit betekent dat er op dit moment naar schatting een miljoen werkende vrouwen in de overgang zitten. 
• 80% van de vrouwen ervaart klachten tijdens de overgang. Voor meer dan 30% van de vrouwen beïnvloeden deze klachten hun dagelijks leven.  
• Het ziekteverzuim bij vrouwen tussen 45 en 55 jaar is ongeveer 5% hoger dan bij mannen in dezelfde leeftijd.  
• Ruim een derde van de vrouwen in de leeftijd van 44 tot 60 valt regelmatig uit door overgangsklachten. Vaak wordt dit niet herkend, met foute diagnoses en langdurige uitval tot gevolg. 
• Slechts 30% meldt overgangsklachten bij de leidinggevende. 
• Van de eerste klachten tot ruim na de laatste menstruatie duurt de hele periode van de overgang zo'n 4 tot 10 jaar. De gemiddelde leeftijd waarop een Nederlandse vrouw haar laatste menstruatie heeft, is 51,2 jaar. De laatste menstruatie wordt menopauze genoemd. 

Grote verschillen in klachten 

De verschillen tussen vrouwen zijn nogal groot. De ene vrouw merkt eigenlijk niet zo veel van de overgang. De andere vrouw heeft er zo veel last van dat ze minder functioneert en uiteindelijk zelfs langdurig verzuimt. Vooral voor die laatste groep kan het moeilijk zijn goed te blijven functioneren op het werk.
 

Invloed klachten op de werkvloer 

Een opvlieger op het werk is onaangenaam en dat is meestal goed te begrijpen. Maar het zijn niet alleen opvliegers die het vrouwen lastig maken op het werk. Het zijn ook slapeloze nachten dankzij een doorweekt bed vanwege nachtelijke zweetaanvallen. Maar denk ook aan hoofdpijn, somberheid of depressie. Om nog maar niet te spreken over vergeetachtigheid, verminderde concentratie, blaasontsteking of spier- en gewrichtsklachten. Dit zijn enkele voorbeelden van klachten die veel voorkomen tijdens de overgang. 

Door overgangsklachten kunnen vrouwen tegen de volgende problemen aanlopen op de werkvloer. 

• Het gevoel dat ze hun werk minder goed aankunnen. 
• Verminderde werkbevrediging.  
• Meer werkstress en minder goed met stress om kunnen gaan. 
• Problemen bij conflicthantering. 
• Minder goed nieuwe informatie opnemen. 
• Lastig functioneren in een ruimte met veel contactgeluiden of lawaai. 
• Slecht kunnen werken in een werkruimte zonder mogelijkheden individueel het klimaat te regelen of te ventileren. 
• Goede sanitaire voorzieningen nodig hebben. 
• Last ervaren van het dragen van uniformen en beschermende kleding. 

Risico op verzuim

Leidinggevenden, HR-, verzuim- of preventieprofessionals kunnen vrouwen in de overgang adviseren over hoe zij deze fase zo goed mogelijk door kunnen komen. Ook kunnen zij werkgevers adviseren over hoe je als werkgever vrouwen in de overgang het beste ondersteunt. Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen met overgangsklachten merken dat hun werkvermogen minder wordt (Jack, Geukes en Griffith). Dat zorgt voor risico op verzuim. 

Het is belangrijk elke werknemer als individu te behandelen. Overgangsklachten kunnen sterk verschillen van persoon tot persoon. Als het nodig is, schakel relevante deskundigen in. Zoals bedrijfsarts, preventiemedewerker of overgangsdeskundige. Onthoud dat overgangsklachten kunnen schommelen, dus neem een flexibele benadering en evalueer regelmatig. 

Tips om vrouwen in de overgang te ondersteunen op het werk 

• Steun van leidinggevende
  Uit onderzoek blijkt dat vrouwen vooral behoefte hebben aan begrip en steun van hun leidinggevende. Het helpt als die leidinggevende snapt dat vrouwen last kunnen hebben van de overgang, waardoor werken hen tijdelijk extra energie kost. Het is prettig als de leidinggevende meedenkt over hoe een vrouw met klachten toch aan het werk kan blijven.
   
• Bied flexibiliteit
  Flexibel kunnen zijn helpt. Bijvoorbeeld als vrouwen in de overgang na een slechte nacht later mogen beginnen. Of als ze vaker vanuit huis kan werken op werkuren die voor haar goed uitkomen. Dit kan net het verschil maken om goed te blijven functioneren.
   
• Zorg voor rustmomenten
  Geef haar de vrijheid rustmomenten in haar agenda te plannen tussen afspraken, zodat ze zich niet hoeft te haasten. Tijd om te acclimatiseren is belangrijk, dan hoeft ze niet direct te schakelen naar een ander onderwerp op een andere locatie. Dit werkt stress en extra opvliegers in de hand. Geef haar de tijd om het vorige gesprek, acties en aandachtspunten te registreren.
   

• Heb begrip voor concentratieproblemen 
  Het kost soms extra moeite om even scherp, snel en gefocust te zijn. Door de hormonale veranderingen kunnen vrouwen in de overgang last hebben van concentratieverlies en (meer) moeite hebben met multitasken. Na elke 45 minuten is een micropauze aan te raden. Een paar minuten naar muziek luisteren, een ontspannings- of meditatieoefening doen. Ontladen door heen en weer te lopen of buiten frisse lucht opsnuiven. Vergeetachtigheid is trouwens ook een vaak genoemde klacht van vrouwen in de overgang. Stel notulen snel op en deel ze snel. Zorg voor stilteruimtes zodat vrouwen geconcentreerd aan een taak te kunnen werken. 

• Voorkom werkstress 
  Voorkom dat ze opbrandt doordat ze krampachtig vasthoudt aan haar oude werkstijl. Meer weerstand geeft meer stress, meer opvliegers, meer irritatie, meer slapeloze nachten enzovoorts. Zorg ervoor dat gemaakte afspraken via e-mail bevestigd worden, zo hoeft zij die niet te onthouden.  

• Zorg voor een goede werkplek 
  Controle over de werkplek is ook belangrijk. Zoals het zelf bepalen van de kantoortemperatuur. Bijvoorbeeld met een ventilator. Voldoende werkruimte hebben, ramen die open kunnen, een plek om te kunnen opfrissen.  

• Ventilerende werkkleding 
  Zorg voor goed passende kleding van ventilerende, natuurlijke stoffen in plaats van een synthetisch uniform met slechte pasvorm waarin elke zweetplek zichtbaar is.
 

• Geef toegang tot voorlichting
  Het helpt als medewerkers toegang hebben tot informatie over de overgang. Wijs hen bijvoorbeeld op het kenniscentrum en de community van Vuurvrouw. Veel vrouwen realiseren zich pas laat dat de klachten die zij hebben het gevolg zijn van de overgang. Het helpt hen (en dus hun werkgever) als ze op tijd beseffen waarom ze niet lekker in hun vel zitten. Dan zijn ze in staat verder uit te zoeken wat ze eraan kunnen doen.  

• Investeer in de vitaliteit van de organisatie
  Leefstijlfactoren hebben ook invloed op de overgang. Koffie, zwarte thee, alcohol en frisdrank zijn triggers voor nog meer opvliegers. Net als te veel suiker, zout of pittige specerijen. Ook kunnen deze producten zorgen voor een energiedip na het eten. Bied gezonde opties in het bedrijfsrestaurant, zoals een verse salade of ongezouten noten. Kook het liefst vers. Een waterdispenser en (korting op een) sportabonnement van kantoor helpt ook. 

• Maak de overgang bespreekbaar
  Creëer een veilige werkcultuur voor een inclusieve organisatie. Zorg voor een open werkcultuur, waarin ruimte is te praten over de overgang. Maak er geen taboe van. 

• Organiseer trainingen
  Organiseer cursussen en workshops over ‘overgang en werk’, voor meer kennis en begrip in de organisatie. Vuurvrouw Werkt organiseert dit soort trainingen in company of online. Interesse? Vraag meer informatie op via dit formulier of bel ons vrijblijvend op telefoonnummer 06 29 07 02 51. 

• Aandacht voor de overgang 
  Besteed aandacht aan de overgang in het preventief medische onderzoek (PMO) en risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Bied werknemers de mogelijkheid tot een preventief consult bij een overgangsconsulente. 

Meer weten? 

Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen? Kun je bijvoorbeeld advies gebruiken over specifieke vraagstukken rond de overgang in jouw organisatie? Heb je interesse in één van onze trainingen of workshops? Of wil je graag samenwerken met Vuurvrouw in de ontwikkeling van een interne campagne? Neem vrijblijvend contact met ons op via het informatieformulier, of bel Tanja Knippers: 06 29 07 02 51.